Urte eroak, 1920ko hamarkada
2021.05.07 - 2021.09.19
1920ko hamarkada aurrerabidearen garaia izan zen, baina baita erreakziogarai bat ere. Mundu Gerra hondamendia izan zen. Gainera, haren atzetik egungo koronabirusarekin antzekotasun handiak zituen izurrite bat etorri zen, eta jendea bizitzeko irrikatan zebilen. XX. mendean beste inoiz baino gehiago, aldaketa-gogoa sekulakoa zen. Hiriak hazi eta hazi besterik ez ziren egiten, eta hiri-ikuspegi berriak sortu ziren. Ohiko gizarte- eta familia-rolak auzitan jarri eta eraldatu egin ziren, eta talde babesgabeenek ozen altxa zuten ahotsa politikako zein kulturako arloetan. Lan-baldintzak hobetuz joan ziren eta, horren harira, aisiaren industria agertu zen. Berrikuntza-gogoak arteari zuzenean eman zion bultzada, eta esperimentazioa hauspotu zuen diziplina guztietan. Harrigarria da ikustea garai hartako lorpen batek ere ez duela garrantzia galdu egungo munduan.
Erakusketa
Trauma atzean utzita
204 eta 205 aretoak
Fernand Léger
Hiru emakumeak eta natura hila (Les trois femmes et la nature morte), 1921
Olio-pintura mihise gainean
Fondation Beyeler
© Fernand Léger, VEGAP, Bilbao, 2021
Rol berriak, eredu berriak
206 aretoa
Constantin Brancusi
Txoria espazioan (L’Oiseau dans l’espace), 1932–40
Letoi landua
The Solomon R. Guggenheim Foundation
Peggy Guggenheim Collection, Venezia, 1976
© Succession Brancusi - All rights reserved. VEGAP, Bilbao, 2021
Ikusteko modu berriak
207 aretoa
Hans Richter
Erritmoa 23 (Rhythmus 23), 1923
Olio-pintura mihise gainean
Museo d’arte della Svizzera italiana, Lugano
Bilduma: Tesinoko kantonamendua
© Estate Hans Richter
Irrika
209 aretoa
Ernest Neuschul
Takka-Takka dantzan (Takka-takka tanzt), 1926
Olio-pintura mihise gainean
Bilduma pribatua
© Nachlass Ernest Neuschul
Lana, aisia, diseinua eta arkitektura
203 aretoa
Warwara Fjodorowna Stepanowa
Titulurik gabea, 1926
Collagea (egunkaripapera) paper gainean
Bilduma pribatua, Zurich
© VARST (Varvara Stepanova), VEGAP, Bilbao, 2021
Modaren iraultza
202 aretoa
Jean Patou
“Nuit de Chine” soinekoa, 1920ko hamarkada hasiera
Mahukarik gabeko soineko zuzena, itsasontzi-formako
eskoteduna eta parpailaduna behealdean
Palais Galliera - musée de la Mode de la Ville de Paris
Gorputzaren nozio berriak
208 aretoa
Palucca-dantza (Palucca-Tanz), 1926–27
Gret Paluccaren esku-orria
Argazkiak: Charlotte Rudolph, besteak beste
Barruko ilustrazioak: Vasily Kandinsky
Kunsthaus Zürich, Liburutegia
© Charlotte Rudolph, Vasily Kandinsky, VEGAP, Bilbao, 2021
Ba al
zenekien...?
AZKEN BERRIAK! ARTE ESZENIKOEN GARRANTZIA
Urte eroak, 1920ko hamarkada erakusketarako diseinatu den hezkuntza-online gune honek, Café Reinhardt bihurturik, arte eszenikoek izan zuten garrantzia azaltzen du.
AURRERAPEN TEKNOLOGIKOAK
Masak harriturik zeuden garapen teknologikoarekin, eta bibaka hartu zuten Charles Lindbergh estatubatuar ingeniaria; izan ere, bera izan zen lehendabiziko pilotua Ozeano Atlantikoa mendebaldetik ekialdera abionetan bakarrik zeharkatzen eta Europan lurreratzen, 1927an.
AURKIKUNTZA ZIENTIFIKOAK
XX. mende hasieran, giza burmuinari buruzko ikerketek aurrera egin zuten. Alemanian, Korbinian Brodmann neurologoa (1868–1918) buru zuen praxiak burmuin-geruzako 52 area funtzional identifikatu zituen.
EMAKUMEEN SUFRAGIOA ETA GIZARTEA
XX. mendeko lehen urteetako hirien garapena desorekatua izan zen, eta gizarte-klaseen arteko zuloa handitu egin zen. Pertsona ugari hiri-kanpoaldeko auzoetan bizi zen oso osasun-baldintza eskasetan;
POLITIKA ETA EUROPAKO TESTUINGURUA
1912an, gertaera batek kili-kolo utzi zuen ordu arteko euforia neurrigabea: RMS Titanic transatlantiko “urperaezina”, aurrerabidearen eta garapen teknologikoaren sinbolo,
ERRITMO BERRIKO DANTZA BERRIAK
Gerra-, heriotza- eta miseria-urteen ondoren, jendeak biziaz gozatu nahi zuen, eta galdutako denbora berreskuratu, hala Europan nola Ameriketako Estatu Batuetan. 1920ko hamarkadako urte eroak ziren.
KAFETEGIAK TOPAGUNE
Didaktikako ataletan aipatutako intelektualek usu parte hartzen zuten kafetegi mitikoetako tertulietan. Ohiko elkargune izaten ziren, esaterako, Universal, Levante, Pombo edo Comercial, Madrilen; Espanol, Bartzelonan; Boulevard, La Concordia eta lruna, Bilbon; zein Alameda, Granadan